Stwierdzenie nabycia spadku

W poprzednich postach wprowadziłam Cię w tematykę dotyczącą działu spadku, kolejne, to mam nadzieję, będą przydatne i praktyczne wiadomości, które wykorzystasz.

Przychodzi Klient do adwokata ….i co dalej? Prowadzę kancelarię prawa spadkowego, więc zdarza mi się często przyjmować Klientów, którzy swoją prośbę o poradę zaczynają tak:

„Pani Mecenas zmarł mi tata/mama/brat/ siostra/dziadek/babcia etc. nie wiem co dalej mam zrobić, bo zostawili spadek … czy mogę tym spadkiem zarządzać?”

Co radzę w tym przypadku?

Trzeba przeprowadzić postępowanie, w którym sąd stwierdzi kto nabył po zmarłym spadek. Zamiast przeprowadzać sprawę w sądzie, możesz także u notariusza sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia.

Co to jest stwierdzenie nabycia spadku? Jak sama nazwa wskazuje – potwierdzenie kręgu spadkobierców uprawnionych do spadku. Zasadniczo spadek nabywasz z chwilą śmierci spadkodawcy jeśli jesteś spadkobiercą ustawowym. Jednakże nie wiesz, czy spadkodawca nie pozostawił testamentu, w którym do spadku powołał inne osoby, niekoniecznie Ciebie, czyli spadkobiercę ustawowego. Wówczas do dziedziczenia dojdą spadkobiercy testamentowi, a Tobie pozostanie możliwość dochodzenia zachowku.

Stwierdzić nabycie spadku może sąd, bądź notariusz aktem poświadczenia dziedziczenia, w tym drugim przypadku konieczna jest zgoda wszystkich spadkobierców.

Jeśli jesteś w takiej sytuacji, że nabyłeś spadek, nie powinieneś zwlekać z uzyskaniem dokumentu, który to potwierdzi  – tj. postanowienia sądu, bądź aktu poświadczenia dziedziczenia.

Co Ci będzie potrzebne aby wystąpić z wnioskiem do sądu?

1. Akt zgonu spadkodawcy,
2. Akty skrócone stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo ze spadkodawcą tj. w przypadku mężczyzn – odpis skrócony aktu urodzenia, a w przypadku kobiet, które zmieniły stan cywilny – akt skrócony małżeństwa,
3. Testament, jeśli spadkodawca go pozostawił.

Wniosek składasz do sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Chodzi o faktyczne miejsce stałego pobytu, a nie meldunek. Np. jeśli spadkodawca przebywał domu opieki i tam zmarł, to sądem właściwym będzie sąd położenia właśnie tego domu opieki. W tych sprawach właściwość sądu jest wyłączna. Jeśli wniosek złożysz do sądu, który nie będzie właściwy, zostanie on przekazany według właściwości. Jeżeli miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić, właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy.

Co powinien zwierać Twój wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku?

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowany (sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy);
2. oznaczenie rodzaju pisma (tj. wniosek o stwierdzenie nabycia spadku);
3. imię, nazwisko i adres składającego wniosek, PESEL (wnioskodawca);
4. imiona, nazwiska i adresy osób uczestniczących w postępowaniu, pozostałych spadkobierców (uczestnicy)
5. imię nazwisko oraz datę śmierci spadkodawcy;
6. miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy;
7. podpis strony lub jej przedstawiciela ustawowego albo pełnomocnika;
8. określenie załączników.

Kiedy powinieneś wnieść wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Zasadniczo, w każdej chwili. Prawo do spadku nie ulega przedawnieniu. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku może być przeprowadzone wiele lat po śmierci spadkodawcy. Jednakże zarówno stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku, co wynika z art. 1026 Kodeksu cywilnego. Wcześniej możesz uzyskać  orzeczenie jedynie wtedy, gdy wszyscy znani spadkobiercy złożyli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

Opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest stała i wynosi 55 zł (50zł – opłata stała i 5 zł tytułem opłaty za wpis do rejestru spadkowego), od jednej osobie zmarłej. Jeśli od chwili śmierci spadkodawcy do dnia rozprawy nie upłynęło 6 miesięcy, na rozprawie będziesz składał oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Opłata za złożone oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wynosi 50 zł. Tak więc koszt łączny jeśli sprawa zawiśnie przed sądem przed upływem 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy to 105 zł.

Postępowanie sądowe w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku ma za zadanie ustalić pełny krąg osób uprawnionych z tytułu dziedziczenia zarówno ustawowego, jak i testamentowego. Sąd zatem odbierze od Ciebie zapewnienie spadkowe. Co to jest zapewnienie spadkowe? Jest to rodzaj przesłuchania przed sądem. Sędzia zada m.in. pytania o  dane spadkodawcy, jego ostatnie miejsce zamieszkania, stan cywilny spadkodawcy w chwili śmierci, czy pozostawił dzieci, czy posiadał dzieci pozamałżeńskie, przysposobione, czy ktoś został uznany za niegodnego dziedziczenia, czy ktoś odrzucał spadek, czy toczyły się inne sprawy o stwierdzenie nabycia spadku, czy był sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia.

W ramach postępowania sąd będzie musiał ustalić czy spadkodawca nie pozostawił żadnego testamentu, dlatego zada Ci pytanie czy wg Twojej wiedzy spadkodawca pozostawił testament. Jeżeli pozostawił, sąd wezwie osobę w posiadaniu której testament się znajduje do jego wydania. Do udziału w postępowaniu zostaną wezwane wszelkie osoby, które mogą być spadkobiercami.

W przypadku braku innych osób uprawnionych z tytułu dziedziczenia, sąd za dowód będzie mógł uznać Twoje oświadczenie (zapewnienie spadkowe), iż nie są Ci znane inne osoby uprawnione. Oświadczenie to składasz pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Niezależnie od tego sąd może w ramach postępowania wezwać wszystkich potencjalnych spadkobierców do zgłoszenia się do postępowania. Wezwanie to nastąpi za pomocą ogłoszenia umieszczonego w piśmie poczytnym na całym obszarze Państwa i podanego publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy na tym obszarze, w sposób w miejscu tym przyjęty Jeżeli w terminie 6 miesięcy od ogłoszenia nikt się nie zgłosi lub też zgłaszający się nie udowodnią swoich praw, wtedy też sąd wyda postępowanie o stwierdzeniu nabycia spadku na rzecz ujawnionych spadkobierców.

Ważne, jeśli nabywasz spadek, to masz 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź od złożenia oświadczenia przed notariuszem na to aby złożyć deklarację do Urzędu Skarbowego, że nabyłeś spadek i co nabyłeś w spadku. Ważne jest to dla tych osób, które należą do pierwszej grupy podatkowej, bo tylko one korzystają ze zwolnienia podatkowego. Jeśli tego nie uczynisz, będziesz musiał zapłacić podatek od spadku.